Met zijn slakken op plexiglas roept Paul Geelen vragen op over onze hypocriete omgang met dieren

 

Sarah van Binsbergen, de Volkskrant, 23 maart 2023

 

Wekelijks bespreken we een kunstwerk dat nú om aandacht vraagt. Deze week: Ghostwriter (Sliding Under Traces) van Paul Geelen.

 

‘Herinner je je die slakkenwandeling nog?’, vraagt mijn moeder. We halen herinneringen op aan vakanties. Ik weet het nog. Ik was een jaar of negen, we waren in Frankrijk, en hoewel het pijpenstelen regende moesten we per se gaan wandelen in het bos. Terwijl we liepen raakte het pad steeds meer vergeven van roestbruine naaktslakken die we voorzichtig probeerden te omzeilen. Tot mijn schoenzool toch recht op zo’n bruinrood lijfje belandde. En nog een, en ja hoor, even later nog een. Nooit meer vergeten: dat glibberige gevoel, het schuldgevoel. Toch heb ik eigenlijk nooit meer aan de slakken en hun slakkenlevens zelf gedacht.

 

Tot ik, niet lang na het gesprek met mijn moeder, in kunstruimte Nieuw Dakota oog in oog sta met een slak. Hoe vaak maak je dat mee? Meestal kom je vooral met slakken in aanraking als je ze, zoals mijn jongere zelf, per ongeluk vertrapt. In de installatie van Paul Geelen zweven tientallen slakken in een bak van roze plexiglas boven je hoofd. Ze hangen wat rond, laten slijmerige sporen achter, eten komkommer. Een enkeling piept over de rand van de bak en kijkt de bezoeker met ogen op steeltjes recht aan.

 

Slakkenslijm
Geelen maakt inmiddels als zo’n tien jaar kunstwerken waarin slakken de hoofdrol spelen. De fascinatie begon in zijn moestuin, vertelt hij aan de telefoon. ‘We aten allebei dezelfde sla en courgette, tegelijkertijd begreep ik helemaal niets van ze.’ Als kunstenaar probeert hij de wereld van de slak te doorgronden en daarbij is hij vooral geïnteresseerd in het slijm in hun sporen. Van dat slijm is bewezen dat het – in kleine hoeveelheden – waardevolle anti-verouderingsstoffen bevat, die rimpels verzachten. Via slakkenslijm hoopt Geelen het geheim van onsterfelijkheid te ontrafelen.

 

Inmiddels voelt de kunstenaar zich behoorlijk ongemakkelijk bij het laten zien van levende dieren in een tentoonstelling. Hij had om die reden niet verwacht dit hij dit kunstwerk, oorspronkelijk uit 2016, ooit nog ergens zou tonen. Maar hij was geprikkeld door de scherpe tentoonstelling Pigs and Sheep and Beasts. Die stelt, balancerend tussen ernst en satire, de vraag hoe we in een tijd van grote personeelstekorten ook dieren nog wat harder aan het werk zetten. ‘Ik voelde me er een beetje door aangevallen’, biecht hij op.

 

Hypocriet
Het pleit daarom juist voor hem dat hij het werk nu toch laat zien. Zeker, het is ethisch discutabel om levende dieren tentoon te stellen. Maar is het discutabeler dan andere dingen die wij mensen dieren aandoen? In een week waarin de veehouders politiek zegevierden en er helse beelden in de media verschenen van een vrachtwagen die 10.000 kilo slachtafval over de A67 uitkotste, lijkt dat geen onbelangrijke vraag. De manier waarop de mens met dieren omgaat is nu eenmaal door en door hypocriet, zoals ook kunstenaar Tinkebell al jaren geleden aankaartte. Bijvoorbeeld door haar kat te villen en er een tasje van te maken (‘waarom is een kat erg en een koe niet?’).

 

Het mooie aan de installatie van Paul Geelen is dat die niet alleen hypocrisie blootlegt, maar ook oprechte verwondering oproept. Zwevend boven je hoofd zijn de slakken ineens de dragers van een bijzonder geheim. Wat zou het zijn aan deze beestjes, dat juist zij de sleutel tot de eeuwige jeugd in zich dragen?

 

Wie? Paul Geelen (39)

Wat? Ghostwriter (Sliding Under Traces), 2016 – 2022

Waar? Pigs and Sheep and Beasts, Nieuw Dakota, Amsterdam. T/m 23/4

Wat voor slak? De segrijnslak (Cornu aspersum), een veelvoorkomende tuinslak met overwegend bruin slakkenhuis.