De multimediashow Tolerance Test onderzoekt hoeveel ongelijkheid we acceptabel vinden

Beeldend kunstenaar Charlotte Schleiffert en actrice Kimberley Agyarko bundelen hun krachten.

Door Sarah van Binsbergen, 16 juni 2022

‘Bonjour, mesdames et messieurs, mag ik u voorstellen: Black Antoinette. Wat een verschijning, hè?’ Actrice Kimberley Agyarko kijkt bewonderend naar de meer dan levensgrote figuur op de tekening voor zich. De vrouw lijkt op de legendarische Franse koningin Marie Antoinette, in een spectaculaire roze jurk en met een hoge wit gepoederde pruik op. Dan klinkt vanachter de tekening een lage stem: Black Antoinette praat terug. Agyarko en zij wisselen wat opmerkingen over haar bijzondere uitdossing uit en dan komt Antoinette ter zake: ‘Laten we ons focussen op het feit dat ik zwart ben.’

Bij Tolerance Test, een multimediale tentoonstelling annex theatervoorstelling rondom vijftien monumentale tekeningen van kunstenaar Charlotte Schleiffert, ervaar je beeldende kunst net even anders. Vijftien tekeningen van imposante, meer dan levensgrote wezens hangen niet aan de muren, maar staan in een kring om het publiek heen. Sommige kijken priemend op bezoekers neer, andere hebben een masker op waardoor je hun ogen niet kunt zien. Allemaal zijn ze flamboyant uitgedost en aan allemaal hebben ze iets dat net niet, of helemaal niet, klopt. Een vrouw met een strak Barbielijf heeft de kop van een T. Rex, een figuur die lijkt weggelopen uit het leger van Napoleon draagt een banier met de tekst ‘Soften your heart’. Met behulp van lichteffecten, muziek en stemmen word je meegenomen in de wereld van deze wonderlijke wezens.

Tolerance Test toert anderhalf jaar door het land en strijkt, na het Drents Museum in Assen en Nieuw Dakota in Amsterdam, nu neer in het Rijksmuseum Twenthe. In de tentoonstellingsversie die vanaf zaterdag in Enschede te zien is, hoor je de opgenomen stem van actrice Romana Vrede de personages ondervragen. De geluidsband duurt 45 minuten, bezoekers kunnen in- en uitlopen. De theaterversie duurt een uur en wordt een aantal keer tijdens de duur van de tentoonstelling gespeeld door Kimberley Agyarko. Dan is het verhaal een beetje anders, aangepast aan haar persoonlijke interpretaties.

Het initiatief komt van curator en cultureel ondernemer Johan Idema. Hij ergert zich regelmatig in musea, vertelt hij: ‘Dan hangt er een summiere en droge tekst bij een schilderij en mag je het verder zelf uitzoeken. Dat is fnuikend voor je betrokkenheid.’ Daarom zoekt hij innovatieve manieren om kunst aan te laten komen bij het publiek. Onlangs maakte hij De Grote Kunstshow met Bas Kosters, een theaterprogramma rondom het werk van de Nederlandse kunstenaar en modeontwerper. In een eerdere editie van de Kunstshow zat ook een tekening van Charlotte Schleiffert. ‘Haar wezens zijn zo actueel en indrukwekkend, daar wilde ik heel graag een project mee doen.’

 

Charlotte Schleiffert maakt al ruim twintig jaar haar ‘large drawings’, tekeningen tot wel 3,5 meter hoog waarin steeds een imponerende figuur centraal staat. Het zijn vaak hybride wezens, collages bijna. Sommige figuren hebben een dierenkop, anderen een vrouwenhoofd op het lichaam van een bodybuilder. Ze zijn opgebouwd uit allerlei beelden en indrukken, van mensen die Schleiffert tegenkomt op straat tot foto’s in kranten en tijdschriften. Samen vormen ze een rariteitenkabinet, een verzameling wezens die afwijkend, maar ook krachtig zijn.

‘De outcasts van onze perfectiemaatschappij’, noemt Kimberley Agyarko ze tijdens de voorstelling. Ze ondervraagt ze een voor een, van een met slogans behangen activist tot een glad, neoliberaal mannetjeshert. In de tekst, geschreven door Rick Steggerda op basis van gesprekken met Charlotte Schleiffert en de actrice, gaat het uiteindelijk om de vraag hoeveel ongelijkheid en onverdraagzaamheid we als maatschappij willen aanvaarden.

 

‘Vandaar de naam Tolerance Test’, zegt Johan Idema, ‘je wordt als kijker geconfronteerd met de vraag welke vormen van ongelijkheid je zelf accepteert, of het nu gaat om ongelijkheid op het gebied van huizenbezit, of racisme.’ ‘Wat als ik zwart was geweest aan het hof van Lodewijk de Zestiende?’, vraagt Black Antoinette zich in de voorstelling af. ‘Ik kan me daar niets bij voorstellen’, antwoordt Agyarko.

De kijker moet wel willen meegaan in deze lezing, al blijft er ruimte voor eigen interpretaties. Je kunt geen tekst maken die iedereen volledig bedient, zegt Idema. ‘Van sommige bezoekers hoor ik dat ze meer over de achtergrond van de kunstenaar hadden willen weten, anderen willen juist opgaan in een verhaal.’ Uiteindelijk is Tolerance Test vooral een uitnodiging om langer in de wereld van deze fantastische figuren door te brengen, zegt hij. ‘Het gaat mij er om: krijg je genoeg mee om de diepere lagen te ontdekken?’

Beeld: Natascha Libbert