Bij ‘Alles moet weg’, de nieuwe performance-installatie van Dries Verhoeven, vellen toeschouwers zelf een oordeel over winkeldiefstal
Annette Embrechts, De Volkskrant, 9 juni 2024

Vreemd genoeg blijft een moreel ongemakkelijke situatie uit, terwijl Verhoeven daar patent op heeft.

‘Koekjes zijn een prachtige trofee!’, kraait performer Isadora Tomasi terwijl ze met haar vingers langs zakken kroepoek, blikken augurken en pakken soep glijdt. Ze mag er naïef en onschuldig uitzien, in haar Sneeuwwitje-jurk en haar gezicht achter de guitige maskersnuit van Miss Piggy, in haar hoofd broeien slimme diefstalstrategieën. Hoe kan ze ongezien iets in haar zak laten glijden? Hoe valt het risico uit, gezien het aantal beveiligingscamera’s? Hoe valt de supermarktmedewerker bij de zelfscan af te leiden?

Maar voordat ze de toeschouwers inwijdt in handige methoden en trucs, houdt ze sluipend tussen de rekken een betoog over winkeldiefstal als verzet tegen het laatkapitalistisch systeem en de ontmenselijkte supermarkt als geldmachine. Boeven zijn het. En van boeven kun je pakken. Of anders is de onbetaalde avocado je loon voor het zelf scannen van de boodschappen. Hoe spaar je tegenwoordig anders voor een hypotheek?

Sneeuwwitje-Piggy praat tijdens Alles moet weg, de nieuwe performance-installatie van Dries Verhoeven, in het Engels. Shoplifting klinkt romantischer dan winkeldiefstal, meer als geoorloofde actie van een heimelijke verzetsbeweging. Haar monoloog fluistert ze gelaten in de richting van surveillancecamera’s. Die hangen in hoeken, tussen de schappen en tegen het plafond. Ze bevindt zich in een glazen huis, bestaand uit één supermarktgang. Toeschouwers mogen er tijdens deze Holland-Festival-voorstelling in de tentoonstellingsruimte Nieuw Dakota een uur of langer omheen lopen. En zelf een oordeel vormen. Is het onschuldig, immoreel, noodzakelijk, begrijpelijk, logisch, crimineel?

De tekst is gebaseerd op interviews met ervaringsdeskundigen en woorden van Jean Genet, Karl Marx, Ruben Östlund, Rachel Shteir, Mathild Clerc-Verhoeven en Slavoj Žižek. Vreemd genoeg blijft een moreel ongemakkelijke situatie uit, terwijl Verhoeven daar patent op heeft en doorgaans ingenieus op aanstuurt. Sneeuw-Piggy smeert haar armen in met tomatenpuree; wie heeft bloed aan de handen? Als de camera’s op nachtstand gaan, lijkt ze door het infraroodbeeld als een rat over de vloer vol etenswaar te schuifelen. Fascinerend tableau. Maar schurend? Niet echt. Zelfs niet als ze met een klap – betrapt! – halfnaakt op een geplunderd schap belandt.

Buiten praten toeschouwers na over eigen jeugdzonden. Bij de Albert Heijn verderop hangen wervingsposters voor personeel op de ramen: ‘Vrienden maken in ieder gangpad?’. Als de grootgrutter slim is, stuurt hij ze allemaal eerst langs Alles moet weg. Scheelt anti-diefstaltrainingen.